تومور مغزی بدخیم، توده ای سرطانی با رشد سریع است که به سایر نواحی مغز و ستون فقرات گسترش می یابد. به طور کلی، تومورهای مغزی با توجه به رفتارشان، مانند سرعت رشد و احتمال رشد مجدد پس از درمان، از ۱ تا ۴ درجه بندی می شوند. تومور بدخیم مغزی یا درجه ۳ یا ۴ است، و تومورهای درجه ۱ یا ۲ معمولاً به عنوان خوش خیم یا غیر سرطانی طبقه بندی می شوند. با ما همراه باشید تا در ادامه مقاله علت، علائم و روش درمان تومور مغزی بدخیم را بررسی کنیم.
تومور مغزی بدخیم سرطانی است. معمولاً به سرعت رشد می کند و به ساختارهای سالم مغز و اطراف آن حمله می کند. سرطان مغز به دلیل تغییراتی که در ساختارهای حیاتی مغز ایجاد می کند، می تواند تهدید کننده زندگی باشد. برخی از نمونه‌های تومور مغزی بدخیم که در مغز یا نزدیک آن منشا می‌گیرند عبارتند از نوروبلاستوما بویایی، کندروسارکوم و مدولوبلاستوما.
تومور مغزی چیست؟
بیشتر تومورهای بدخیم مغزی، سرطان های ثانویه هستند. یعنی از قسمت دیگری از بدن شروع شده و به مغز سرایت می کنند. تومورهای مغزی اولیه آنهایی هستند که در مغز شروع شده اند. تومور مغزی رشد سلولی در مغز یا نزدیک آن است. این عارضه می تواند در بافت مغز یا نزدیک به آن ایجاد شود. مکان های نزدیک شامل اعصاب، غده هیپوفیز، غده صنوبری و غشاهایی هستند که سطح مغز را می پوشانند.
تومورهای متاستاتیک مغز یا تومورهای مغزی ثانویه، تومورهای بدخیم هستند که از سرطان سایر نقاط بدن نشات می گیرند و سپس به مغز متاستاز می کنند (گسترش می یابند). تومورهای متاستاتیک مغز تقریباً چهار برابر بیشتر از تومورهای مغزی اولیه شایع هستند. آنها می توانند به سرعت رشد کنند یا به بافت مغز مجاور حمله کنند.
انواع تومور مغزی
تومورهای مغزی می توانند از مغز شروع شوند. به این تومورهای مغزی اولیه می گویند. گاهی اوقات سرطان از سایر قسمت های بدن به مغز سرایت می کند. این تومورها تومورهای مغزی ثانویه هستند که به آنها تومورهای متاستاتیک مغز نیز می گویند.
برخی از تومورهای مغزی سرطانی نیستند. به این تومورهای مغزی غیر سرطانی یا “تومور مغزی خوش خیم” می گویند. تومورهای غیرسرطانی مغز ممکن است با گذشت زمان رشد کنند و بر بافت مغز فشار بیاورند. تومورهای مغزی سرطانی با نام تومور مغزی بدخیم معرفی می شوند. سرطان های مغز ممکن است به سرعت رشد کنند. سلول های سرطانی می توانند به بافت مغز حمله کرده و آن را تخریب کنند.
بیشتر تومورهای بدخیم مغز از بافت گلیال که سلول های عصبی مغز را پشتیبانی می کند، ایجاد می شود. این تومورها به نام گلیوما شناخته می شوند. گلیوم ها، بسته به سلول هایی که از آنها ایجاد شده اند به گروه های زیر طبقه بندی می شوند:
- آستروسیتوم از سلول هایی که چارچوب مغز را تشکیل می دهد ایجاد می شود.
- الیگودندروگلیوما از سلول هایی که پوشش چربی اعصاب را تولید می کنند ایجاد می شود.
- اپاندیموم از سلول هایی که حفره های مغز را پوشانده اند ایجاد می شود.
همچنین ممکن است یک تومور مغزی بدخیم مخلوطی از این انواع باشد یا در قسمت های مختلف مغز ایجاد شده باشد.
گریدهای تومور مغزی بدخیم
اندازه تومورهای مغزی از خیلی کوچک تا خیلی بزرگ متغیر است. برخی از تومورهای مغزی زمانی پیدا می شوند که بسیار کوچک هستند، زیرا علائمی را ایجاد می کنند که بلافاصله متوجه آن می شوید. سایر تومورهای مغزی قبل از پیدا شدن بسیار بزرگ می شوند. برخی از قسمت های مغز نسبت به سایرین کمتر فعال هستند. اگر تومور مغزی در بخشی از مغز که فعالیت کمتری دارد شروع شود، ممکن است فوراً علائمی ایجاد نکند. اندازه تومور مغزی ممکن است قبل از تشخیص تومور بسیار بزرگ شود.
تومور مغزی چه بدخیم باشد چه خوش خیم، گریدهای مختلفی دارد. آنها بسته به جایی که در مغز قرار دارند، نام های مختلفی دارند. همچنین به آنها یک عدد از ۱ تا ۴ اطلاق می شود که به عنوان گرید شناخته می شود. هرچه این عدد بیشتر باشد، تومور جدی تر است:
- تومور مغزی درجه ۱ و ۲ تومورهای غیر سرطانی (خوش خیم) است که تمایل به رشد بسیار آهسته دارد.
- تومور مغزی درجه ۳ و ۴ تومورهای سرطانی (بدخیم) است که سریعتر رشد می کند و درمان آن دشوارتر است.
انواع دیگر تومورهای مغزی اولیه (که از مغز شروع می شود) و ثانویه (که به مغز گسترش می یابد) نیز هستند.
تومور مغزی بدخیم نوع ۴
گلیوبلاستوما (GBM) که به عنوان آستروسیتوم نوع ۴ نیز شناخته می شود، یک تومور مغزی بدخیم با رشد سریع و تهاجمی است. به بافت مغز و نزدیک آن حمله می کند. GBM ها می توانند در مغز به وجود بیایند یا از آستروسیتومای درجه پایین تر ایجاد شوند.
تومورهای مغزی بدخیم درجه بدخیمی ۳ و ۴ دارند. چون این تومورها نوعی سرطان پیشرونده هستند به سرعت در مغز و ستون فقرات پخش می شوند. درمان این تومورها با جراحی، پرتو درمانی یا شیمی درمانی انجام می شود و ممکن است دوباره عود کنند. به همین دلیل بیماران پس از درمان باید همیشه تحت نظر دکتر مغز و اعصاب باشند تا سلامتی آن ها را کنترل کنند.
علت بروز تومور مغزی بدخیم
پزشکان نمی دانند چرا برخی از سلول ها شروع به تشکیل سلول های تومور می کنند. افراد به دلایل ژنتیکی یا محیطی دچار تومور مغزی بدخیم می شوند. برخی از علل تومور مغزی و عوامل آن عبارتند از:
- سرطان هایی که از سایر قسمت های بدن پخش می شوند
- برخی شرایط ژنتیکی که فرد را مستعد تولید بیش از حد سلول های خاص می کند (کمتر از ۵٪)
- قرار گرفتن در معرض برخی تشعشعات
سرطان های رایجی که می توانند به مغز سرایت کنند و فرد را دچار تومور مغزی بدخیم عبارتند از:
- پستان
- روده بزرگ
- کلیه
- ریه
- پوست (ملانوم)
علائم تومور مغزی بدخیم
بخش‌های مختلف مغز عملکردهای مختلفی را کنترل می‌کنند. بنابراین علائم تومورهای مغزی بدخیم یا خوش خیم بسته به محل تومور متفاوت است. به عنوان مثال، تومور مغزی واقع در مخچه در پشت سر ممکن است باعث ایجاد مشکل در حرکت، راه رفتن، تعادل و هماهنگی شود.
اگر تومور بر مسیر بینایی که تأثیر بگذارد، ممکن است تغییرات بینایی رخ دهد. اندازه تومور و سرعت رشد آن نیز بر علائمی که فرد تجربه می کند تأثیر می گذارد. علائم تومور مغزی بدخیم بستگی به بزرگی و محل قرارگیری آن در مغز دارد. علائم رایج عبارتند از:
- سردردهای شدید و مداوم (هنگام صبح و سرفه یا زور زدن بدتر می شود)
- تشنج
- حالت تهوع، استفراغ و خواب آلودگی مداوم
- تغییرات ذهنی یا رفتاری، مانند اختلال حافظه یا تغییر شخصیت
- ضعف یا فلج پیشرونده در یک طرف بدن
- مشکلات بینایی یا مشکلات گفتاری
اگر علائم بالا را دارید، سریعا با پزشک عمومی خود یا یک متخصص مغز و اعصاب صحبت کنید. اگرچه بعید است که تومور باشد، اما بهتر است با تشخیص صحیح از سلامت خود مطمئن شوید.
علائم تومور مغزی در کودکان
تومورهای مغزی شایع ترین تومور در کودکان و نوجوانان هستند که هر ساله حدود چندین هزار کودک را در سرتاسر جهان تحت تاثیر قرار می دهند. انواع مختلفی از تومورهای مغزی می توانند در کودکان رخ دهند، از جمله آستروسیتوم ها (به عنوان مثال، گلیوبلاستوما مولتی فرم)، گلیوما، اپاندیموم و مدولوبلاستوما.
کاندیداهای تومور مغزی بدخیم
تومور مغزی بدخیم می توانند در هر سنی، از جمله کودکان، بروز یابند. البته این عارضه در افراد مسن بیشتر شایع هستند. علت دقیق تومورهای مغزی بدخیم اولیه ناشناخته است. اما تصور می‌شود که برخی از شرایط ژنتیکی و درمان قبلی رادیوتراپی روی سر ممکن است خطر ابتلا را افزایش دهد.
نحوه درمان تومور مغزی بدخیم
گزینه های درمان تومور مغزی به نوع تومور مغزی شما و همچنین اندازه و محل آن بستگی دارد. درمان های رایج شامل جراحی و پرتودرمانی است.
تومور مغزی اولیه باید در اسرع وقت درمان شود، زیرا می تواند گسترش یابد و به سایر قسمت های مغز و نخاع آسیب برساند. معمولاً برای برداشتن هر چه بیشتر تومور باید جراحی انجام شود. بعد از جراحی تومور مغزی ممکن است به رادیوتراپی و/یا شیمی درمانی برای از بین بردن سلول های سرطانی باقی مانده و کاهش احتمال رشد مجدد تومور نیاز باشد.
تومور مغزی بدخیم ممکن است پس از درمان باز گردند. اگر این اتفاق بیفتد، یا اگر بیمار تومور ثانویه دارد، درمان مناسب موجب بهبود علائم و افزایش طول عمر بیمار خواهد شد. تخصص و تجربه جراح در موفقیت این عمل بسیار تاثیر گذار است. برای کسب اطلاعات بیشتر پیشنهاد می کنیم مقاله بهترین جراح تومور مغزی را مطالعه نمائید.
به طور کلی درمان های اصلی این عارضه عبارتند از:
جراحی
قسمت کوچکی از جمجمه برداشته می شود و قبل از اینکه جمجمه در جای خود ثابت شود، تومور حذف می شود.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره هزینه جراحی تومور مغزی در تهران این مقاله را بخوانید!
پرتودرمانی
در پرتودرمانی از دستگاه خارجی برای از بین بردن سلول های سرطانی معمولا پس از جراحی استفاده می شود.
شیمی درمانی
این روش برای از بین بردن سلول های سرطانی پس از جراحی یا تسکین علائم در صورت عدم حذف تومور استفاده می شود.
رادیوسرجری
در این روش پرتوهای ریز به سمت توده سرطانی تشعشع می یابند تا در صورت عدم امکان جراحی، آن را از بین ببرد.
ایمپلنت‌های کارموستین
روشی جدید برای شیمی‌درمانی در برخی از تومور مغزی بدخیم درجه بالا است. در این روش ایمپلنت‌ها در مغز قرار می‌گیرند.
همچنین ممکن است داروهایی برای تسکین علائمی مانند سردرد، تشنج و بیماری (استفراغ) تجویز شود.
عوارض بعد از عمل تومور مغزی بدخیم
فراموشی موقت، سر درد، تورم و کبودی، تشنج، عفونت، مننژیت، خونریزی یا سکته مغزی و… ممکن است برای بیماران بعد از جراحی تومورهای مغزی بدخیم رخ دهد. ریسک خطر سلامتی و درصد موفقیت جراحی باتوجه به تجربه و تبحر جراح مغز و اعصاب تغییر می کند. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره بهترین جراح مغز و اعصاب تهران، مقاله لینک شده را مطالعه نمائید.
طول عمر بیماران تومور مغزی بدخیم
زندگی با تومور مغزی چه خوش خیم چه بدخیم آسان نیست. ممکن است نسبت به اتفاقاتی که قرار است برای شما و خانواده‌تان بیفتد، نگران و مضطرب باشید و این کاملا طبیعی است.
نرخ بقای نسبی ۵ ساله برای یک فرد مبتلا به تومور مغزی سرطانی یا CNS تقریباً ۳۶٪ است. میزان بقای ۱۰ ساله بیش از ۳۰٪ است. طول عمر بیماران تومور مغزی بدخیم به مواردی مانند محل قرارگیری آن در مغز، اندازه و درجه آن بستگی دارد.
سخن آخر
در این مقاله سعی شد مبحث تومور مغزی بدخیم را به طول کامل بررسی کنیم. علت، علائم و روش های درمان این عارضه را گفتیم. امیدواریم در انتها به پاسخ سوالتان رسیده باشید. علاقه مندان می توانند تجربیات و نظرات خود را در کادر دیدگاه زیر با ما و سایر خوانندگان عزیز به اشتراک بگذارند.
