جراحی پارگی دیسک

دیسک های ستون فقرات وظیفه ضربه گیری و جلوگیری از ایجاد فرسایش و فشار در مهره ها را بر عهده دارند. استخوان های مهره، استخواهای بزرگ ستون فقرات هستند. اگر ستون فقرات پاره شود و دیسک‌ها بیرون بزنند، می‌توانند به اعصاب ستون فقرات نزدیک فشار وارد کنند. این عارضه به عنوان پارگی یا فتق دیسک شناخته می شود. پارگی دیسک باعث کمردرد شدید و گاهی اوقات درد شدید در پشت پاها می شود که به سیاتیک معروف است. لذا شناحت دلایل ابتلا به پارگی دیسک و راه های درمان و جراحی آن از اهمیت ویژه ایی برخوردار می باشد. با ما تا انتهای این مقاله همراه باشید.

دیسک کمر

گاهی اوقات دیواره خارجی یکی از این دیسک های کمر با افزایش سن یا ضربه فیزیکی، آسیب می بیند. وقتی این اتفاق می افتد، قسمت نرم و داخلی دیسک بیرون می زند. به این حالت فتق یا برآمدگی دیسک می گویند. این دیسک آسیب دیده می تواند بر روی نخاع فشار بیاورد و علائمی مانند درد، سوزن سوزن شدن یا ضعف در قسمت هایی از بدن ایجاد کند.

دیسک کمر موجب درد در ناحیه پشت یا گردن، ناراحتی در بازو یا پا می شود که ممکن است منجر به سندرم های حادتری مانند سیاتیک، اعصاب تحت فشار، رادیکولوپاتی یا میلوپاتی تبدیل شود. خوشبختانه، امروزه می توان دیسک را با خیال راحت تحت نظر یک پزشک متخصص جراحی مغز و ستون فقرات انجام داد. جراحی پارگی دیسک نیاز به مهارت بالا در جراحی آندوسکوپی ستون فقرات و استفاده از لیزرهای پزشکی توسط جراح دارد. برای کسب اطلاعات بیشتر به مقاله عمل دیسک کمر با لیزر مراجعه نمائید.

جراحی پارگی دیسک چیست؟

۲۳ دیسک بین مهره ای در ستون فقرات وجود دارد: ۶ دیسک گردنی، ۱۲ دیسک سینه ای و ۵ دیسک کمری. این دیسک ها مفاصل با بافت نرم و حاوی یک هسته ژلاتینی هیدرولیکی به نام هسته پالپوزوس هستند که در داخل یک دیواره کلاژن خارجی محکم به نام آنولوس فیبروزوس قرار دارند. دیسک ها از مهره های ستون فقرات و اعصاب در برابر ضربه ناگهانی محافظت می کنند. آن ها همچنین شوک ناشی از حرکات ستون فقرات مانند خم شدن، چرخش و پریدن را جذب می کنند. متأسفانه، دیواره بیرونی دیسک ممکن است در اثر ضربه پاره شود که در نتیجه مایع ژلاتین مانند دیسک از محل پارگی به سمت عقب و کانال نخاعی یا سوراخ عصبی فشار وارد می کند.

همان طور که گفته شد، پارگی دیسک منجر به علائمی نظیر کمردرد شدید و درد شدید در پشت پاها می گردد.  معمولاً علائم پارگی دیسک پس از چند هفته تا یک ماه خود به خود بهبود می یابد. اگر مشکل ماه ها ادامه داشت و مزمن شد، ممکن است در نهایت جراحی پارگی دیسک در نظر گرفته شود.

علائم پارگی دیسک

بخشی از هسته دیسک که از طریق پارگی به بیرون نشت می کند، اصطلاحا فتق نامیده می شود. در بسیاری از موارد، این فتق می تواند به یک عصب برخورد کند و موجب التهاب و تحریک عصب آسیب دیده شود. علائم فتق دیسک عبارتند از:

• کمر درد
• سیاتیک
• رادیکولوپاتی دهانه رحم
• درد کمر یا گردن
• درد در بازو یا پا
• ضعف در بازو، دست یا پا
• بی حسی و گزگز در بازو یا پا
• تغییرات در عملکرد روده یا مثانه

کمردرد شدید به خودی خود ممکن است نشانه پارگی دیسک باشد، همچنین می تواند ناشی از کشیدگی یا رگ به رگ شدن عضلات، تاندون ها و رباط ها باشد. با این حال، کمردرد همراه با درد تیر کشنده در پشت یک یا هر دو پا (سیاتیک) معمولاً به فتق یا پارگی دیسک اشاره دارد. بنابراین علائم پارگی دیسک شامل موارد درد شدید در پشت باسن و ساق پا (معمولاً یک پا)، سوزن سوزن شدن در قسمتی از ساق یا در پا و ضعف در پا می گردد. اگر دیسک شخصی پاره شده باشد، سیاتیک ممکن است در زمان خم کردن پا یا در حالت نشسته بدتر می شود. همچنین ممکن است بیمار در هنگام عطسه، سرفه یا نشستن روی توالت، درد شدیدی احساس کند.

دلایل پارگی دیسک

فتق دیسک توسط عوامل متعددی ایجاد می شود که می تواند مفاصل را به صورت مجزا یا باهم تحت فشار قرار دهد. شایع ترین این عوامل ساییدگی و پارگی در ستون فقرات است. با بالا رفتن سن انسان، غضروفی که دیسک های ستون فقرات را به مهره های مربوطه متصل می کند، سست شده و خاصیت ارتجاعی خود را از دست می دهد. فتق دیسک همچنین می تواند در اثر ضربه و فشار ناگهانی ناشی از تصادف یا سقوط ایجاد شود.

دیسک‌های کشسانی به ستون فقرات اجازه خم شدن می دهند و نیروهای وارده بر ستون فقرات را هنگام چرخش، خم شدن یا بلند کردن، جذب می کنند. با افزایش سن، دیسک ها شروع به سایش می کنند، مواد ژلاتینی داخل دیسک خشک و سفت شده و لایه های دیواره فیبری دیسک شروع به جدا شدن و ساییدگی می کند. اگر دیسک آسیب دیده به اعصاب نخاعی فشار بیاورد، باعث التهاب آن می شود.

پارگی دیسک در ناحیه کمر معمولاً ریشه‌های اعصاب سیاتیک را که در دو طرف دیسک‌ها از ستون فقرات خارج می‌شوند، تحت تأثیر قرار می‌دهد. اعصاب سیاتیک از باسن، پایین ساق پا و داخل پا عبور می کنند. به همین دلیل است که بیمار در آن نقاط احساس درد، گزگز و بی‌حسی می‌کند. دیسک های ضعیف ممکن است در نتیجه فعالیت های روزمره و کار یا ورزش، تصادفات رانندگی یا زمین خوردن دچار پارگی بیشتری شوند. شایان ذکر است که پارگی دیسک یک اتفاق مرتبط به روند پیری می باشد.

مزایای جراحی پارگی دیسک

با انجام درمان یا جراحی پارگی می توان از عوارض نظیر درد کمر و پا و افت کیفیت زندگی را برطرف نمود.

درمان پارگی دیسک با توجه به شدت آن متفاوت است. در بسیاری از موارد، جراحی ارتوپدی یکی از گزینه های درمانی قابل قبول است.

مزایای جراحی ارتوپدی برای پارگی دیسک عبارتند از:

• کاهش درد
• بهبود دامنه حرکتی بیمار
• بهتر شدن تعادل
• کنترل بهتر بر عملکرد روده و مثانه

اگر احساس کردید درد کمرتان مربوط به پارگی دیسک است، حتما از یک پزشک متخصص مغز و اعصاب مشاوره بگیرید تا بهترین راه درمان فتق را به شما معرفی کند. دکتر خلیل میرزا محمدی یکی از متخصصین جراحی مغز و ستون فقرات هستند که عمل های بسیار موفقی در رزومه کاری خود دارند. برای ارتباط با دکتر از طریق یکی از راه های ارتباطی صفحه تماس با دکتر با ایشان در ارتباط باشید.

 روش تشخیص پارگی دیسک

پزشکان اغلب می توانند پارگی دیسک را بر اساس علائم و توضیحات بیمار تشخیص دهند. دلیل این امر آن است که اعصاب فشرده نزدیک دیسک‌ها بر نواحی مختلف باسن و پاها تأثیر می‌گذارند. در میانسالی، دیسک‌ها اغلب در MRI غیرطبیعی به نظر می‌رسند، اما درد یا مشکل دیگری ایجاد نمی‌کنند.

درمان پارگی دیسک

علت درد در قسمت دیسک، سیاتیک می باشد که اغلب در عرض چند هفته به خودی خود بهبود می یابند، اگرچه در برخی موارد ممکن است طولانی تر شود. برخی از راه های درمان پارگی دیسک تهاجمی تر هستند و عوارض ناگواری به همراه دارند. مانند جراحی فیوژن یا تعویض کامل دیسک که هر دو دوران نقاهت طولانی دارند و بیمار باید تا چندین هفته پس از عمل از مخدر استفاده کند.

اکثر افراد مبتلا به فتق دیسک برای درمان، نیازی به جراحی ندارند و با رعایت برخی موارد این معضل برطرف می شود، مانند:

• ورزش
• فیزیوتراپی یا مراقبت های کایروپراکتیک
• داروهای ضد درد
• تزریق دارو در ستون فقرات

هدف از این کارها، کاهش درد و التهاب ناشی از فتق دیسک، بهبود تحرک و بهبود عملکرد مربوط به نشستن، ایستادن و راه رفتن بیمار است.

روش های مختلف جراحی برای درمان پارگی دیسک

جراحان ارتوپد چندین گزینه برای درمان پارگی دیسک دارند، مانند:

فیوژن ستون فقرات

هدف از جراحی فیوژن ستون فقرات این است که دو یا چند مهره را با هم به یک قطعه جامد تبدیل کند. این امر از محلی که دیسک لیز خورده باعث فشار و درد می شود، پشتیبانی می کند. این جراحی از حرکت بیش از حد بین دو مهره مجاور جلوگیری می کند تا خطر تحریک بیشتر یا فشرده شدن اعصاب مجاور را کاهش دهد و درد و علائم مرتبط را کم شود.

استخوان اضافی لازم برای فیوژن را می توان از قسمت دیگری از بدن مانند لگن یا ایمپلنت های استخوان مصنوعی تامین شود. برای افزایش شانس موفقیت جراحی فیوژن ستون فقرات، برخی جراحان از پیچ و میله های اتصال برای محکم کردن استخوان ها استفاده می کنند.

دیسککتومی

اگر پارگی دیسک به شدت زیاد باشد، ممکن است لازم باشد تا جراح بخشی از دیسک یا تمام آن را بردارد. دیسککتومی برای کاهش فشار بر روی اعصاب ستون فقرات که ناشی از برآمدگی یا لیز خوردن دیسک است، انجام می شود. مانند لامینکتومی، جراح برشی بر روی ناحیه آسیب دیده ستون فقرات تا لامینا ایجاد می کند. سپس به آرامی عصب را کنار می زند تا دیسک اضافی را ببیند و برای جلوگیری از فشار بر روی اعصاب، آن را به میزان لازم بر می‌دارد.

تعویض دیسک

اگر فقط یک دیسک آسیب دیده باشد، جراح  دیسک را کاملا تعویض کند. در این روش، جراح دیسک آسیب دیده را برمی دارد و یک پروتز دیسک مصنوعی در جای آن قرار می دهد. اگر به بیش از یک دیسک نیاز باشد یا بیمار مبتلا به بیماری مزمنی مانند آرتریت باشد، این روش مناسبی برای درمان پارگی دیسک او نیست.

لامینکتومی

لامینا بخشی از مهره های شما است که اعصاب را می پوشاند و از آن محافظت می کند. در برخی موارد پارگی دیسک، ممکن است لازم باشد پزشک بخشی از لامینا را بردارد تا مقداری از فشار روی اعصاب کم شود. جراح یک برش بر روی بخش آسیب دیده ستون فقرات تا لامینا (قسمت استخوانی مهره) ایجاد می کند تا به عصب آسیب دیده دسترسی پیدا کند. عصب به سمت مرکز ستون فقرات به عقب کشیده می شود و بخشی از استخوان یا رباطی که روی عصب فشار می آورد برداشته می شود.

بیشتر بخوانید: جراحی ستون فقرات

مراقبت ها و کارهایی که در مطالب زیر بیان شده است به بهبودی شرایط بیمار کمک می کند:

گرما و سرما

استفاده از کمپرس های سرد روی ناحیه دردناک زمانی که برای اولین بار احساس درد می کنید می تواند به بی حس شدن اعصاب و کاهش ناراحتی کمک کند. پدهای حرارتی و حمام‌های داغ نیز می‌توانند گرفتگی و اسپاسم عضلات کمر را کاهش دهند تا بیمار بتواند آزادانه‌تر حرکت کند.

مسکن ها

مسکن های بدون نسخه می توانند به کاهش درد و التهاب کمک کنند. این داروها شامل موارد زیر باشد:

• داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDS)، مانند ایبوپروفن (ادویل، موترین) که استفاده طولانی مدت توصیه نمی گردد زیرا منجر به آسیب به معده و یا خونریزی می شود.
• ناپروکسن (Aleve)
• استامینوفن
• آسپرین

بیشتر بخوانید: جراحی آندوسکوپی تومور هیپوفیز

در صورت عدم تاثیر مسکن ها، پزشک برای بیمار، شل کننده های عضلانی تجویز می کند.

فعالیت کنید

استراحت طولانی مدت در رختخواب برای کمردرد توصیه نمی شود، سعی کنید در طول روز کمی پیاده روی کنید و تا حد امکان به فعالیت های عادی روزانه خود ادامه دهید، حتی اگر کمی درد داشته باشید.

ورزش

هنگامی که درد فروکش کرد، ورزش و حرکات کششی ملایم می تواند به فرد کمک کند تا به فعالیت های عادی از جمله کار بازگردد. بیمار بایستی دستورالعمل‌هایی را از پزشک خود دریافت کند یا به فیزیوتراپیست مراجعه کند تا ورزش‌ها و نرمش های کاربردی برای کمردرد را به فرد آموزش دهد.

درمان های مکمل

کایروپراکتیک، ماساژ و طب سوزنی ممکن است به تسکین درد و ناراحتی در زمانی که کمر شخص در حال بهبود است کمک کند.

بررسی های جراح مغز و اعصاب قبل از عمل دیسک

چند روز یا چند هفته قبل از عمل از بیمار خواسته می شود یک سری آزمایش انجام دهد. آزمایش هایی مانند خون و بررسی سلامت عمومی بیمار برای جراحی، همچنین اسکن اشعه ایکس یا تصویربرداری MRI از ستون فقرات. جراحی دیسک کمر توسط جراح مغز و اعصاب یا جراح ارتوپد با تجربه در جراحی ستون فقرات انجام می شود.

مراقبتهای قبل از عمل دیسک کمر

وقتی با کمک پزشک متخصص مغز و اعصاب به این نتیجه رسیدید که راه های درمانی دیگر برای بهبود درد اثر گذار نیست، برای کمک به بهبودی پس از عمل و کاهش عوارض بهتر است قبل از عمل دیسک کمر تا جای ممکن وزن خود را پائین بیاورید.

به محض اینکه متوجه شدید که باید عمل جراحی دیسک کمر انجام دهید بهتر است سیگار را ترک کنید، خوب غذا بخورید و به طور منظم ورزش کنید.

چه زمانی باید دیسک کمر عمل شود؟

اگر درد و سیاتیک به مدت سه ماه یا بیشتر ادامه داشته باشد، مزمن تلقی می شود و ممکن است به بیمار به درمان های بیشتری نیاز داشته باشد. بسیاری از افراد در این مرحله به فکر جراحی می افتند. تزریق استروئیدهای ضد التهابی در ناحیه نزدیک عصب ملتهب و پارگی دیسک ممکن است به تاخیر در جراحی کمک کند، اما راه حل دائمی نیست. تزریق می تواند تا چند ماه درد را تسکین دهد. محدودیت هایی در مورد تعداد تزریقی که بیمار می تواند در مدت زمان مشخص انجام دهد، وجود دارد. تصمیم گیری برای انجام و پیشبرد جراحی یک تصمیم فردی است. پزشک باید تمام جوانب مثبت و منفی را توضیح دهد تا بیمار بتواند، تصمیمی آگاهانه و متناسب با شرایط زندگی خود بگیرد.

آیا عمل دیسک کمر خطرناک است؟

عمل های جراحی خصوصا جراحی هایی که مرتبط با مغز و اعصاب هستند عمل هایی حساس و نیازمند به تبحر پزشک هستند. برای اینکه خطرناک بودن عمل دیسک کمر را بررسی کنیم بهتر است ببینیم قرار است در طول عمل چه اتفاقی بیافتد. در ادامه با توجه به پیچیدگی جراحی و مهارت پزشک، میزان ریسک خطر این عمل برآورد می شود که معمولا پزشک جراح مغز و اعصاب میزان این ریسک را در جلسات مشاوره به بیمار می گوید.

بیمار در روز عمل یا یک روز قبل در بیمارستان بستری خواهد شد. جراح و متخصص بیهوشی به او توضیح خواهند داد که در طول عمل چه اتفاقی خواهد افتاد تا سوالات خود را از پزشکان بپرسد. معمولاً بیمار باید حداقل از شش ساعت قبل ناشتا باشد.

در حین جراحی دیسک کمر، بیمار رو به صورت روی یک تشک منحنی خاص دراز می‌کشد تا جراح بهتر به قسمت آسیب دیده ستون فقرات دسترسی داشته باشد و فشار روی سینه، شکم و لگن بیمار با این کار کاهش یابد.

این عمل تحت بیهوشی عمومی انجام می شود، به این معنی که بیمار در طول عمل خواب خواهد بود و هیچ دردی احساس نمی کند. کل عملیات حداقل یک ساعت طول می کشد، اما بسته به پیچیدگی آن ممکن است زمان آن بیشتر شود.

سطح دقیق رفع فشار مورد نیاز با استفاده از اشعه ایکس تعیین می شود. یک برش در وسط پشت ایجاد می شود که به صورت عمودی در امتداد ستون فقرات است. طول برش به موارد زیر بستگی دارد:

• چه تعداد مهره و/یا دیسک نیاز به درمان دارند
• پیچیدگی جراحی
• آیا همجوشی یا فیوژن مهره ها باید انجام شود یا خیر

عضلات کمر از استخوان پشت بلند می شوند تا ستون فقرات نمایان شود. بافت ها یا اعصاب آسیب دیده به آرامی برداشته می شوند تا فشار از روی نخاع یا اعصاب حذف شود. پس از رفع فشار نخاع، ماهیچه ها به هم بخیه می شوند و جراح برش را می بندد.

روش رایج انجام جراحی پارکی دیسک

هدف از جراحی پارگی دیسک برداشتن فشار از روی عصب، در نتیجه تسکین درد، بهبود قدرت و انعطاف پذیری و بازگرداندن حرکت طبیعی بدن بیمار است. جراحی فتق دیسک معمولا توسط جراح ارتوپد یا مغز و اعصاب انجام می شود. رایج ترین جراحی برای درمان شرایط حاد، آندوسکوپیک دیسک کمر و دیسککتومی نام دارد.

تکنیک‌های جراحی متفاوت است، اما دیسککتومی بخشی از دیسک پاره شده را برمی‌دارد تا دیگر به ریشه‌های عصبی نخاعی فشار نیاورد. در بسیاری از موارد می توان آن را به صورت سرپایی انجام داد.

دوران نقاهت جراحی پارگی دیسک

دوران نقاهت اکثر دردهای دیسک به طور قابل توجهی در عرض یک ماه بهبود می یابند. انتظار بهبود تدریجی پس از مرحله اولیه و حاد بلافاصله پس از عود آن دور از انتظار نیست.

مراقبتهای بعد از عمل دیسک کمر

ورزش کردن می تواند به منظور جلوگیری از تشدید درد دیسک در آینده کمک شایانی داشته باشد. ورزش های رایج و سنتی، همچون یوگا و تای چی می توانند به تقویت عضلات مرکزی که از ستون فقرات محافظت می کنند، بپردازد. توجه داشته باشید که با هیچ نوع تمرینی زیاده روی نکنید زیرا ممکن است باعث ایجاد کمردرد جدید شود. می توانید پس از جراحی دیسک کمر یا جراحی ستون فقرات با انجام ورزش منظم، حفظ وزن سالم و اجتناب از فعالیت هایی که باعث کمردرد می شوند، از بروز مجدد عارضه جلوگیری نمایید.

مطالعه مقاله تغذیه بعد از عمل دیسک کمر، اطلاعات مفیدی درباره غذاهای مفید و مضر در این دوره به شما خواهد داد.

هزینه جراحی پارگی دیسک

هزینه عمل دیسک کمر، بسته به حاد بودن مشکل، پوشش بیمه و تخصص پزشک متفاوت می باشد. لذا به منظور اطلاع دقیق ضروری است که به پزشک مراجعه گردد

عوارض جراحی پارگی دیسک

 عمل جراحی دیسک، تضمینی برای اثربخشی و درمان قطعی نیست، حتی ممکن است درد بدتر شود. ممکن است دیسک بعدا دوباره پاره شود یا دیسک دیگری از کار بیفتد. شایان ذکر است که احتمال بروز این عوارض در صورت انجام آن توسط بهترین جراح مغز و اعصاب در تهران، صفر می باشد.

نتیجه گیری

پارگی دیسک ها با افزایش سن و از بین رفتن دیسک های ستون فقرات به طور فزاینده ای افزایش می یابد. ممکن است نتوان از پارگی دیسک جلوگیری کرد، اما ورزش منظم برای تقویت کمر می تواند خطر ابتلا را کاهش دهد.