آنوریسم زمانی اتفاق میافتاد که قسمتی از غشاء نازک دیوارهی یک رگ در نقطهای که دیوارهها ضعیفتر هستند به خارج از رگ انشعاب پیدا کند و شبیه یک بالون کوچک از کنار رگ بیرون بیاید و همانطور که به دیوارهی رگ چسبیده است داخل آن پر از خون شود. آنوریسم ممکن است در تمام رگهای خونی اتفاق بیفتد اما اگر در مغز ایجاد شود بسیار خطرناک میباشد و در مواردی ترکیدن آن می تواند باعث مرگ ناگهانی فرد شود. به دلیل خطرناک بودن این عارضه درمان به موقع آن از اهمیت بالایی برخوردار می باشد. با ما تا انتهای این مقاله همراه باشید تا بیشتر در این خصوص بدانید.
آنوریسم مغزی و درمان آن
آنوریسم میتواند به اعصاب یا بافت اطراف فشار وارد کند، ممکن است پاره شود و خون داخل آن به نسوج اطراف سرایت کند. با اینکه آنوریسم در هر سن و سالی میتواند رخ بدهد اما در بزرگسالان شایعتر از کودکان است و در زنان کمی بیشتر از مردان رخ میدهد. در مورد ضربه مغزی بیشتر بدانید.
برای کسب اطلاعات بیشتر و شنیدن صحبت های دکتر خلیل میرزامحمدی درباره درمان بیماری ها و جراحی های مغز و اعصاب می توانید از صفحه اینستاگرام یا کانال آپارات دکتر دیدن کنید.
دلایل ابتلا به آنوریسم مغزی
با اینکه علت ایجاد آنوریسم مشخص نیست اما چندین فاکتور در ایجاد آن شناسایی شده که شامل این موارد است:
سیگار کشیدن: سیگار کشیدن یکی از عوامل مهم در ایجاد آنوریسم مغزی هستند، اکثر افرادی که دچار آنوریسم میشوند یا در حال حاضر سیگاری هستند یا اینکه در گذشته سیگار میکشیدهاند. با اینکه مکانیسم دقیق اثر سیگار بر تشکیل آنوریسم کاملا مشخص نیست اما به نظر میرسد مواد سمی موجود در سیگار باعث ضعیف شدن دیواره رگها و در نهایت تشکیل آنوریسم میشود.
سابقه خانوادگی: افراد که یکی از اقوام آنها آنوریسم مغزی داشته باشد در مقایسه با افرادی که چنین سابقه خانوادگی ندارند، دو برابر بیشتر در معرض خطر قرار دارند، این افراد باید غربالگری منظم از طریق سیتی اسکن یا امآرآی آنژیوگرافی را انجام دهند تا در مراحل اول تشکیل آنوریسم اقدام درمانی مناسب برای آنها انجام شود.
بالا بودن فشار خون: بالا بودن فشار خون باعث میشود رگها تحت فشار بیشتر باشند و خطر ایجاد آنوریسم مغزی بالاتر میرود. از عوامل موثر در ایجاد فشار خون میتوان به سابقه خانوادگی، مصرف نمک زیاد، نوشیدن زیاد الکل و قهوهو سن بالای ۶۵ سال اشاره کرد.
سن: احتمال ایجاد آنوریسم با افزایش سن بیشتر میشود، معمولاْ بعد از ۴۰ سالگی موارد بروز آنوریسم افزایش مییابد، به نظر میرسد با افزایش سن رگهای خونی ضعیفتر میشوند. بیماریهای بدو تولد: برخی نواقص مادرزادی مانند اتوزومال غالب کلیه پلیکیستیک (ADPKD)، سندرم مارفان و … میتواند خطر ابتلا به آنوریسم را افزایش دهد.
آسیب به سر: اگر آسیب شدیدی به سر وارد شود و رگهای خونی آسیب ببینند، در موارد نادر می تواند آنوریسم مغزی را ایجاد کند.
- کوکائین: مصرف کوکائین با افزایش فشار خون و التهاب رگهای خونی باعث ضعیف شدن رگ و ایجاد آنوریسم مغزی میشود.
آنوریسم مغزی حتی بدون پارگی هم خطرناک است !
با این حال اکثر آنوریسمهای مغزی پارگی، مشکلات بهداشتی یا علایمی ایجاد نمیکنند. چنین آنوریسمی اغلب در طول آزمایشاتی که برای موارد انجام میگیرد، تشخیص داده میشود.درمان آنوریسم مغز پاره نشده، ممکن است در بعضی موارد مناسب باشد چرا که ممکن است در آینده آسیب ببیند. با پزشک خود مشورت کنید تا اطمینان حاصل شود که بهترین گزینه مناسب شما در نظر گرفته شده است. در مورد متاستاز مغز بیشتر بدانید.
علل و علائم آنوریسم مغزی
علائم آنوریسم مغزی که هنوز پاره نشده به اندازه و سرعت رشد آن بستگی دارد. به طور مثال آنوریسم کوچیکی که در اندازهی آن تغییری ایجاد نشده است معمولاْ هیچ علامتی ندارد اما آنوریسم بزرگی که اندازهی آن در حال بزرگ شدن است علائمی مانند سردرد، بیحسی موضعی در ناحیه صورت یا مشکلاتی در بینایی ایجاد کند. به محض اینکه آنوریسم پاره شود علائمی به صورت ناگهانی و یکباره ایجاد میشود این علائم شامل: سردرد شدید، حالت تهوع، استفراغ، اختلال دید و کاهش هوشیاری میباشد. علل آنوریسم مغزی ناشناخته هستند، اما برخی از عوامل ممکن است این عارضه را در شما افزایش دهند. در ادامه بیشتر به آنوریسم مغزی پرداخته شده است.
آنوریسم پاره شده
سردرد شدید ناگهانی از علائم کلیدی آنوریسم پاره شده است. این سردرد اغلب به عنوان “بدترین سردرد” شناخته میشود.علائم و نشانههای یک آنوریسم پاره شده شامل موارد زیر است:
- سردرد ناگهانی و شدید
- تهوع و استفراغ
- گرفتگی گردن
- تاری دید یا بینایی
- حساسیت به نور
- تشنج
- اشک آمدن از چشم
- از دست دادن هوشیاری
- گیجی
“نشت” آنوریسم
در بعضی موارد یک آنوریسم ممکن است مقدار کمی خون را نشت کند. این نشت (خونریزی دهنده) ممکن است فقط باعث یک سردرد ناگهانی و شدید،پارگی شدیدتر، اغلب همراه با نشت است. در مورد ضایعه عروقی مغزی کاورنوم بیشتر بدانید.
آنوریسم پاره نشده
آنوریسم مغز پاره شده، ممکن است علایمی نداشته باشد، به خصوص اگر کوچک باشد. با این حال، یک آنوریسم پاره نشده بزرگ، ممکن است بر روی بافتها و اعصاب مغز، اثر بگذارد و احتمالا باعث این موارد شود:
- درد در بالا و پشت یک چشم
- چشم از حدقه بیرون زده
- تغییر بینایی یا دو بینی
- رنگ پریدگی در یک طرف چهره
چه زمانی برای مراجعه به پزشک مناسب است؟
در صورت افزایش علائم، فورا به پزشک مراجعه کنید:
اگر کسی که از سردرد ناگهانی ، شدید یا از دست دادن هوشیاری یا تشنج شکایت میکند، فورا برای او، با اورژانس تماس بگیرید. آنوریسم مغزی در نتیجه نازک شدن دیواره رگهای شریانی ایجاد میشود. اغلب آنوریسمها به شکل چنگال یا شاخه، بیرون از شریانها به وجود میآیند، زیرا آن بخش از رگها ضعیفتر هستند.اگرچه آنوریسمها در هر نقطهای از مغز ممکن است ظاهر شوند ، اما در شریانهای موجود در پایه مغز شایعتر هستند.
عوامل خطر
عوامل متعددی هستند که میتوانند موجب ضعف در دیواره شریانها شوند و خطر سکته مغزی یا پارگی آنوریسم را افزایش دهند. آنوریسم مغزی در بزرگسالان بیشتر از کودکان است و در زنان بیشتر از مردان است.برخی از این عوامل خطر با گذشت زمان به وجود میآیند. سایر عوامل خطر آفرین از هنگام تولد حضور دارند. عوامل خطر آفرینی که با گذشت زمان توسعه مییابند . این موارد شامل:
- افزایش سن
- سیگار کشیدن
- فشار خون بالا
- سوء مصرف مواد مخدر، به ویژه استفاده از کوکائین
- مصرف شدید الکل
بعضی از انواع آنوریسم ممکن است پس از آسیب به سر و یا به دلیل عفونتهای خاصی (آنوریسم مایکوتیک) رخ دهند.
عوامل خطرآفرین در هنگام تولد
برخی از شرایط خاص در هنگام تولد را میتوان با افزایش خطر ایجاد آنوریسم مغز مرتبط دانست. این موارد شامل:
- اختلالات ارثی بافت همبندی، از جمله سندرم ایلرز-دانلوس، که باعث تضعیف عروق خونی میشود.
- بیماری کلیوی پلی کیستیک، که یک بیماری ارثی است که منجر به تشکیل کیسههای پر از مایع در کلیهها میشود و معمولا فشار خون را افزایش میدهد.
- باریک بودن غیر طبیعی آئورت (تنگی آئورت)، که از رگهای خونی بزرگی است که خون غنی از اکسیژن را از قلب به سایر بخشهای بدن میبرد.
- بد شکلی شریان وریدی مغزی (AVM مغز)، یک اتصال غیرطبیعی بین شریانها و رگها در مغز است که جریان خون طبیعی بین آنها را قطع میکند.
- سابقه خانوادگی آنوریسم مغزی، به ویژه در اعضای خانواده درجه یک، مانند یکی از والدین، برادر، خواهر یا کودک
اهمیت درمان به موقع آنوریسم مغزی
نکتهی مهم در درمان آنوریسم پاره شده، زمان میباشد، هرچقدر مراقبتهای اورژانسی دیرتر شروع شود ممکن است آسیبهای مغزی وارد شده به فرد نیز بیشتر و غیرقابل جبران باشد. آسیبهای کوتاه مدت و دائمی مغزی، کما و مرگ ناگهانی از عوارض آنوریسم مغزی هنگام پاره شدن است.
کاندیدای مناسب درمان آنوریسم مغزی
برای انجام جراحی فاکتورهای زیر را باید در نظر داشت:
- سن بیمار
- وضعیت سلامت عمومی
- محل آنوریسم پاره شده
- میزان خونریزی یا احتمال خونریزی مجدد
- فاصله زمانی بین پاره شدن آنوریسم و شروع مراقبت های اورژانسی
چگونه آنوریسم مغزی تشخیص داده می شود؟
تا زمانی که آنوریسم پاره نشود، ممکن است تشخیص آن دشوار باشد. پزشکان میتوانند از آزمایشهای خاصی برای تعیین محل آنوریسم مغزی در افرادی که سابقه خانوادگی این بیماری، عوامل خطر و مسائل بهداشتی مرتبط با آنوریسم ارثی دارند، استفاده کنند. همچنین ممکن است آنوریسم در طی آزمایشات مربوط به شرایط سلامتی غیرمرتبط مانند سردرد یا تشنج شناسایی شود. آنوریسم مغزی با کمک تصویری می تواند بافت ها و شریان های مغز را نمایش دهد و بیماری را تشخیص دهد.
اگر با علائم آنوریسم مغزی مراجعه می کنید، پزشک شما یک سری آزمایشات را انجام می دهد تا تشخیص دهد که آیا آنوریسم دارید یا خیر. این تست ها عبارتند از:
سی تی اسکن (توموگرافی کامپیوتری)
سی تی اسکن از مغز تصویری دقیق و مقطعی از مغز شما است. پزشک شما این تصاویر را بررسی می کند تا ببیند آیا خونریزی وجود دارد یا خیر.
اسکن ام آر آی (تصویربرداری رزونانس مغناطیسی)
MRI از آهنرباهای قوی و امواج رادیویی برای ایجاد تصویری دقیق از مغز و عروق خونی استفاده می کند.
آزمایش مایع مغزی نخاعی
اگر خونریزی زیر عنکبوتیه داشته اید، ممکن است گلبول های قرمز خون در مایع مغزی نخاعی شما وجود داشته باشد. اگر آنوریسم در سی تی اسکن یا ام آر آی قابل تشخیص نباشد، پزشک میتواند نمونهای از این مایع بگیرد و وجود سلولهای خونی را آزمایش کند.
آنژیوگرافی مغزی
برای این تکنیک تصویربرداری، پزشک یک لوله نازک (یک کاتتر) را در یک شریان بزرگ در پا یا کشاله ران شما قرار می دهد. پزشک با دقت لوله را به رگ های خونی گردن شما هدایت می کند، در این مرحله آنها رنگ کنتراست خاصی را تزریق می کنند. سپس یک سری عکسبرداری با اشعه ایکس گرفته میشود و رنگ به ایجاد نقشهای دقیق از شریانهای شما کمک میکند تا پزشک شما بتواند آنوریسم را مشخص کند. این یک روش تهاجمی است، بنابراین پزشکان معمولاً تنها زمانی از آن استفاده میکنند که سایر تکنیکهای تصویربرداری ناکافی باشند.
درمان آنوریسم مغزی
برای آنوریسمهای پاره نشده و آن دسته از آنوریسمهای بزرگ که ممکن است باعث ایجاد علائم در بیماران شود ممکن است درمانهای دارویی پیشنهاد شود. اما برای آنوریسمها پاره شده درمان های اورژانسی جهت بازگرداندن تنفس و کاهش فشار خون نیاز است. برای این افراد درمانهای جراحی برای جلوگیری از پارگی مجدد آنوریسم نیز باید در اولین فرصت انجام شود. اخیراْ روش های جدید برای درمان آنوریسم استفاده میشود که در ادامه به تعدادی از آنها اشاره میشود:
- بریدن و برداشتن آنوریسم: در این روش جراحی یک گیره مخصوص در سراسر قسمتی که آنوریسم ایجاد شده قرار می دهند، این گیره باعث میشود جریان خون در آن قسمت قطع شود و مشکل برطرف شود، این جراحی خطرات قابل توجهی دارد که جراح با در نظر گرفتن شرایط بیمار اقدام به انجام ان می نماید.
- کویلینگ یا گذاشتن استنت: در این روش از طریق شریان کشاله ران یک کاتر کوچک را به سمت آنوریسم در مغز هدایت میکنند و با استفاده از کویل آنوریسم را پر می کنند تا از پارگی آن جلوگیری شود، گاهی اوقات با قرار دادن استنت در سراسر پایه آنوریسم خطر پاره شدن آن به طور قابل ملاحظهای کاهش مییابد.
سایر درمان های مرتبط به آنوریسم مغزی
- داروی ضد تشنج: گاهی اوقات، پارگی آنوریسم می تواند باعث تشنج شود. داروهای ضد تشنج به جلوگیری از تشنج های دیگر کمک می کند و از آسیب اضافی مغز جلوگیری می کند.
- داروهای مسدود کننده کانال کلسیم: این داروها مانع از ورود کلسیم به دیواره رگ های خونی می شود. این امر احتمال ابتلا به وازواسپاسم، یکی از عوارض آنوریسم پاره شده را کاهش می دهد.
- مسکن ها: برای کاهش درد سردرد مرتبط با پارگی آنوریسم.
- توانبخشی: آسیب به مغز ناشی از پارگی یا نشت آنوریسم ممکن است بر توانایی شما در انجام کارهای روزانه تأثیر بگذارد. ممکن است برای کمک به بازگشت مجدد مهارتهای ضروری به تمرینات فیزیکی، گفتار و کاردرمانی نیاز باشد.
- کاتترهای تخلیه بطنی یا کمری: اینها فشار روی مغز شما را کاهش داده و با تخلیه مایع مغزی نخاعی اضافی به داخل کیسه خارجی به پیشگیری از هیدروسفالی کمک می کند.
- اگر آنوریسم پاره نشده در شما تشخیص داده شود، ممکن است همچنان به درمان برای جلوگیری از پارگی در آینده نیاز داشته باشید. با پزشک خود در مورد اینکه آیا درمان های پیشگیرانه خاصی برای شما مناسب هستند یا خیر صحبت کنید.
هزینه درمان آنوریسم مغزی
انتخاب روش درمان به محل قرار گرفتن آنوریسم و اندازهی آن بستگی دارد که پزشک پس از انجام آزمایشات دقیق نسبت به انتخاب روش مناسب درمان تصمیم گیری می نماید. بنابراین پس از انجام معاینات بسته به حاد بودن عارضه، جایگاه قرارگیری، اندازه و تخصص پزشک هزینه درمان برآورد می شود. لذا به منظور اطلاع دقیق از هزینه ها باید به بهترین جراح مغز و اعصاب در تهران مراجعه و تحت معاینه دقیق قرار بگیرید.
کلام آخر
آنوریسم مغزی تغییر شکل شریان است که در آن نقطه ای در دیواره شریان مغز برآمده و پر از خون می شود. همچنین ممکن است آنوریسم داخل جمجمه نیز اتفاق بیافتد و منجر به ایجاد خطر در زندگی فرد شود.
